toulao.info

La Paz

Malowniczo położona w kotlinie na 3600 mnpm stolica Boliwii, otoczona wysokimi andyjskimi szczytami. Przyjeżdżamy od strony El Alto, biedniejszej dzielnicy La Paz położonej powyżej, na ok 4100 mnpm. Na ulicy pełno minibusów, które nawołują potencjalnych klientów (dwa prawe pasy służą praktycznie tylko minibusom do zatrzymywania się i zbierania pasażerów), zgiełk i hałas, najważniejszą częścią samochodu jest klakson. Czerwone światło na skrzyżowaniach służy chyba jedynie do dekoracji. Wzdłuz ulicy – targowisko, można tu znaleźć wszystko. Kiedy w końcu udaje nam się przejechać przez El Alto, ukazuje nam się w dole La Paz. Niesamowite miasto. Zakochujemy się w nim od pierwszego wejrzenia. Zdecydowanie najładniejsze z dotychczas przez nas widzianych.
Na noc zatrzymujemy sie w hotelu Oberland w położonej poniżej dzielnicy Mallasa, jedynym który przyjmuje camping cary i gdzie zjeżdżają się wszyscy podróżnicy. I rzeczywiscie jest tam 5 innych samochodów (1 z Francji, 1 z Danii i 3 z Niemiec), miło jest się spotkać i powymieniać doświadczeniami. My mamy ich najmniej, pozostali podróżują od co najmniej roku. Zostajemy tu 5 nocy. Do centrum jeździmy minibusami, jest ich mnóstwo, nie ma przystanków, zatrzymuje się je machnięciem ręką. Miasto można porównać do jednego wielkiego targowiska. Wszystko kupuje się tu na ulicy. W jednej dzielnicy warzywa i owoce, w innej ubrania, w jeszcze innej części do samochodów, itd.  Wszędzie można tez kupić soki ze świeżych owoców, robione na zamówienie (normalna szklanka z dolewką od 1Bs = 10 cts€ – ElAlto, do 2Bs – La Paz, lub litrowy kufel za 8Bs!) oraz zjeść dwudaniowy obiad z deserem za ok 10-15 Bs. Zycie wydaje się tu tanie. Jak w każdej stolicy jest tu wiele ładnych kościołów i muzeów, między innymi muzeum koki. Herbata z koki leczy podobno wszystko, bóle głowy, żołądka, niestrawności… Nie wiem czy to dzięki niej, ale rzeczywiście nie mamy problemu z wysokością i brakiem tlenu.

W La Paz również się lata, czego Julien doświadcza dzięki paralotniarzom stolicy, Miguel i Marco, z którymi sympatyzujemy.
W sobotę 5 wrzesnia jedziemy dalej, na zachód od La Paz do Tiwanaku.

Tiwanaku

Trochę dlugi artykuł dotyczący historii, można ominąć ;o).

Kiedy Europejczyk myśli o historii Ameryki Południowej, wyróżnia 2 okresy : panowanie Inków i przybycie Hiszpan wraz z Kolumbem.
W rzeczywistości historia jest o wiele bogatsza i odkryć ją możemy w Tiwanaku niedaleko jeziora Titicaca.

Ludzie pojawili się ok 8000-7000 p.n.e. w boliwijskim krajobrazie (składającym sie z 3 kluczowych elementow: Andy, Płaskowyż Altiplano i jezioro Titicaca). Pierwszymi cywilizacjami, o których mówimy są Wankarani (4000 p.n.e.) i Chiripa (1000 p.n.e.). Osiedliły się tutaj udomowiając lamę i uprawiając quinoa (komosę ryżową).
Cywilizacja Tiwanaku pojawiła się również około 1000 p.n.e. na południu jeziora Titicaca. Rozwijała się bardzo szybko dzięki rolniczym technologiom. Zagospodarowywali pola w sposób warstwowy (różne rodzaje ziemi mniej lub bardziej szczelne), które użyźniali nawozem naturalnym (odchodami kaczek, algami, resztkami ryb). W bardzo krótkim czasie objęli południowe tereny And Środkowych (Boliwia, południe Peru, północ Argentyny i połowę Chile). Ilość żywności jaką produkowali pozwalała na jej wymianę z sąsiadujacymi ludami. Budowali brukowane drogi w całym cesarstwie, po których karawany lam transportowały różnorakie produkty. Konstruowali świątynie i piramidy, niektóre o długości boku podstawy ponad 200 m i wysokości ok 15-20 m. Niektóre bloki kamienia ważyły ponad 160 ton… Nadal nie wiadomo jak im sie to udawało jedynie przy pomocy lam!
Jedną z cech charakterystycznych ludu Tiwanaku był ich wygląd. Głowy dzieci do lat 5 ściśnięte były pomiędzy dwoma deskami, aby czaszka przybrała podłużną forme… Praktykowali również obrządki z ofiarami z ludzi.
Nie wiadomo dokładnie dlaczego około 1200 r.n.e. cywilizacja Tiwanaku zniknęła. Jedna z teorii mówi, iż powodem był długotrwały (10 lat lub dłużej) kataklizm klimatologiczny.
Tiwanaku panowali najdłużej ze wszystkich cywilizacji andyjskich. Wiele małych królestw zastąpiło Tiwanaku. Jako że ciągle walczyli między sobą, Inkowie przybyli z Peru, bez większych trudności podbijali ich od 1430. W okresie krótszym niz 100 lat Inkowie opanowali więcej ziem niz Tiwanaku. Inkowie dużo czerpali z kultury i osiągnięć Tiwanaku, np przywracając handel, wykorzystując na nowo brukowane drogi łączące Kolumbie z Chile. Cywilizacja ta nie trwała długo, jej upadek zaczął się wraz z przybyciem Hiszpan na jedną z wysp karaibskich. Pierwszy poważny podbój cesarstwa Inków przez Pizarro miał miejsce w 1530 roku. Nowe choroby, kradzieże i dewastacje zniszczyły dużą część cesarstwa Inków oraz pozostałości po Tiwanaku. W 1890 angielskie przedsiębiorstwo zatrudnione przez Boliwię w celu budowy linii kolejowej pomiędzy La Paz i Peru, bez wahania burzy przy pomocy dynamitu świątynie Tiwanaku i „odzyskany” w ten sposob kamień wykorzystuje do konstrukcji torów…
Potomkami Tiwanaku są boliwijscy indianie Aymara, w połowie „nawróceni” na katolicyzm przez hiszpańskich konkistadorów…

Prekolombijscy bogowie:
najwyższym byl Viracocha, który wynurzył się w całkowitej ciemności z jeziora Titicaca by stworzyć świat. Następnym był Willca lub Inti (słońce), który dał ziemi życie. Inni ważni bogowie to:

– Pachamama (matka ziemia) nadal bardzo obecna w andyjskich wierzeniach.
– Llapa (grom)
– Paxsi (księżyc)
– Kota Mama (matka woda)
Szczyty górskie także uznawane były za święte.

Boskość występuje w trylogii kosmicznej: Alaxa Pacha (świat niższy), Aka Pacha (swiat, w ktorym zyjemy) i Manka Pacha (świat wyższy). Prekolumbijskie cywilizacje wierzyły w doktrynę 3 czasów, w których świat ma swój początek, środek i koniec.
Według legendy, Viracocha stworzył niebo, ziemię, jej mieszkańców oraz gwiazdy (ze świętego kamienia z jeziora Titicaca, najbardziej poważanego z miejsc kultu Inka znajdującym się na Wyspie Słońca – Isla del Sol – na Titicaca).

Informacje te pochodzą z książki „An insider’s guide to Bolivia”, rozdział 3 „Bolivia’s cultural Past” autorstwa Petera McFarren.

Jezioro Titicaca (w języku quechua oznacza kolor pumy), 3812 mnpm, 6900 km².

W tym górzystym kraju nie ma wiele dróg, żeby więc dostać się do Copacabana nad jeziorem Titicaca musimy albo przekroczyć dwukrotnie granicę z Peru, albo wrócić do Rio Seco pod La Paz. Zostajemy w Boliwii. Droga jest bardzo malownicza, jezioro ogromne. Miejscami nie widać drugiego brzegu. W Taquina droga urywa się, musimy przepłynąć barką, aby dostać się na drugi brzeg jeziora, na którym znajduje sie Copacabana. Jest niedziela, informacja turystyczna zamknięta jest do wtorku, kierujemy się więc  na plażę w celu znalezienia jakiegoś spokojnego miejsca na biwak. Spotykamy tam francuską rodzinę (http://maricolatour.canalblog.com/), z którą mamy mailowy kontakt, ponieważ Nicolas także ma ze sobą paralotnię. Spędzamy razem wieczór, a następnego dnia, Julien i Nicolas latają.

We wtorek płyniemy na „sławną” wyspę Isla del Sol. Przemierzamy ją z północy na południe, wycieczka jest bardzo sympatyczna, z pięknymi widokami, jednak jesli chodzi o ruiny, które można tu zobaczyć, nie warta zwiedzania. Poza tym bardzo turystyczna i mieszkańcy bardzo z tego korzystają – na szlaku co najmniej 5 razy spotykaliśmy pseudo strażników, którzy za każdym razem chcieli od nas 10 Bs za przejście! Udawalismy, że nie rozumiemy i szlismy dalej. Nikt nas nie gonił…

Następnego dnia rano wyruszamy w podróż powrotną do La Paz, zbaczając w strone miasta Sorata położonego w malowniczej, zielonej dolinie, zwanej ogrodami Edenu. Zatrzymujemy się na centralnym placu i znów spotykamy rodzine maricola. Owszem jest u bardzo ladnie, ale jak na nasz gust trochę przereklamowane. W okolicach Soraty jest wiele możliwych kilkudniowych treków, nie decydujemy sie na żaden z nich, ponieważ nie jestesmy jeszcze w najlepszej formie po naszych kulinarnych doświadczeniach w La Paz.

Las Yungas

Wracamy do La Paz (jedynie przejazdem), tym razem, aby pojechać na północny wschód do subtropikalnego regionu Las Yungas. Wolno wspinamy się na przełęcz La Cumbre (4600 mnpm) stanowiącą bramę wjazdową do Las Yungas. To tutaj znajduje się „droga smierci” (jest tak wąska, że 2 samochody nie mogą się minąć, podobno czasem trzeba się cofać kilka km, żeby znaleźć zatoczkę…), na szczęście istnieje już nowa, asfaltowa droga do Coroico, a drogą śmierci zjeżdżają rowerami turyści. My wybieramy jeszcze inną polną drogę, ponieważ jedziemy do Irupana przez Chulumani (południowe Yungas), gdzie też można latać. Pomimo nisko wiszących nad nami chmur, droga jest bardzo ładna, z niesamowicie gęstą roślinnością. Odległości są tu niewielkie, ale ze średnią prędkością 20 km/h wydają się ogromne.
Irupana to niewielka, spokojna mieścina. Jesteśmy jedynymi turystami, ludzie są bardzo mili i mają ochotę nas poznać. Ciekawi ich też camping car, niektórzy po raz pierwszy raz w życiu widzą cos takiego! Pytamy, gdzie możemy zatrzymać się na noc, proponują nam podwórze kościoła adwentystów. Parkujemy więc tam i wieczorem idziemy na ich „mszę”, która bardziej przypomina katechezę. Wszyscy chcą nas poznać.

W Irupana mieszka też jeden paralotniarz, Angel. On również jest bardzo miły i pomocny, proponuje nam, że następnego dnia rano (sobota) pojedziemy razem latać. Przyjeżdża po nas ze swoim synem, lecimy we dwójkę, miejsce jest magiczne. Później Julien leci z córką Angelo i jej mężem. Przy lądowaniu wszyscy klaszczą, a dzieci i psy zbiegają się. Po południu nasi nowi znajomi zabierają nas nad rzekę by sie wykąpać, jednak woda jest jak dla mnie za zimna. Tak na prawdę rzeka ta służy do: chrzszczenia (gdy przyjeżdżamy odbywa sie akurat ceremonia chrztu), to to samo miejsce, w którym można się kąpać. Następnie ludzie się w niej myją, niżej robią pranie, a na końcu myją samochody. Rzeka ta znajduje sie na drodze pomiędzy Irupana i Chicaloma, wioską, w której mieszkają afro-boliwijczycy! Podobno wiele jest takich wiosek w Las Yungas, w których mieszkaja Murzyni, potomkowie niewolników Hiszpan. Wieczorem Angel oprowadza nas po Irupanie, w całym miasteczku pachnie koką, to główna uprawa w Yungas. Poza koką są tu też głównie banany, pomarańcza i inne owoce i warzywa. Następnego dnia rano Julien i Angel latają, później wyruszamy w drogę powrotną do La Paz przez Coroico (północne Yungas). Jedziemy przez Chicaloma, w rzece ja robię pranie, a Julien myje samochód. Drogi są tu bardzo wąskie i przy mijance z autobusem, nasze przednie koło ześlizguje się w błotnistą i dość głęboką kałużę. Na tyle głęboką, że nie możemy ruszyć dalej. Na szczęście miejscowi zatrzymują się, 3 samochody, każdy ma inny pomysł na wyciągnięcie samochodu (podkładanie kamieni, ciągnięcie lub pchanie ludzkimi siłami), kończy się na wyciągnięciu przez ciężarówkę. Nastepnego dnia rano – powtórka z rozrywki, znów zakopujemy sie w błotnistej kałuży (która tym razem zajmowała całą drogę) – nasz samochód jest zbyt nisko zawieszony. Na szczęście udaje nam się podłożyć kamienie i wyjechać o własnych siłach. Po około 30km suchej, polnej drogi byliśmy nareszcie na asfaltowej prowadzącej do La Paz, gdzie musimy spędzić noc, u mechanika, ponieważ jeden z amortyzatorów się popsuł…

Pierwszy dzień
W poniedziałek 17 sierpnia rano jedziemy busem do granicy chilijsko-boliwijskiej. Jest nas 18 osób, wszyscy w mniej więcej podobnym wieku. Tam, po dokonaniu formalności granicznych Boliwii (chilijska kontrola graniczna znajduje się w San Pedro) i śniadaniu, przesiadamy się w 3 boliwijskie jeepy. Jest zimno, wieje wiatr, jesteśmy na ok 4300 mnpm. W naszym jeepie oprócz nas są trzej francuzi Laure, Blanche i Vincent, angielka Abby, kierowca Alejandro oraz kucharka Nati. Tworzymy zgraną ekipę. Słońce mocno świeci, widoki zapierają dech. Przejeżdżamy obok Lagunas Blanca (biała), Verde (zielona) i Chalviry. Przy tej ostatniej znajdują się gorące źródła i zewnętrzne termy (Polques), w których się pluskamy. Fantastyczne! Woda ma ok 35°C, powietrze 5°C. Momentami wydaje się za ciepła.
Następnie jedziemy zobaczyć pustynię Salvador Dali (nazwaną tak od jego obrazu, on jednak nigdy tu nie był) i gejzery Sol de Manana (4900 mnpm). Alejandro mówi, że ta błotnisto-gliniana, bulgocząca maź to lawa. Śmierdzi siarką, a tabliczki ostrzegają : ryzyko śmierci, wysoka temperatura. Po tych wszystkich atrakcjach docieramy do pierwszego schroniska nad Laguną Colorada. Liche okna, dach z falistej blachy, brak ogrzewania. Na szczęście toalety są czyste (oczywiście bez prysznicy). Prąd jest do godziny 22. Kładziemy się więc wcześnie spać, ubrani we wszystko co mamy, pod 6 kocami i z 3 butelkami z gorącą wodą, które podrzucił nam Alejandro (podobno bywa, że temperatura w pomieszczeniu spada do -20°C w nocy!). W efekcie jest nam za gorąco i w ciemnościach po kolei zrzucamy z siebie warstwy odzieży. Straszna noc. Nie możemy spać ze względu na wysokość (4200 mnpm). Drzemiemy trochę nad ranem, ale gdy dzwoni budzik wszyscy z ochotą wyskakują z łóżek.

Drugi dzień.
Zaczynamy od Laguny Colorada (kolorowa, ale głównie różowo-czerwona) ze śpiącymi jeszcze różowymi flamingami. Niesamowite kolory! Aż trudno uwierzyć, że naturalne! Następnie w programie Arbol de Piedra (skała w formie drzewa powstała w skutek erozji piasku i wiatru) oraz 4 wysokogórskie jeziora : Lagunas Honda, Chearcota, Hedionda, Canapa. Wszystkie piękne, różne, w większości z różowymi flamingami. Wieczorem przyjeżdżamy do kolejnego schroniska (Hotel del Sal) położonego na obrzeżach solniska Uyuni. Zbudowane jest w całości z soli! Jedynie obszerny dach jest z falistego plastiku – chroni budynek przed roztopieniem się podczas deszczu. Meble to też solne bloki, a podłoga solny żwir. Jest przytulnie. Nadal brak ogrzewania, lecz tym razem ciepły prysznic (do 21h30)! Nareszcie dobrze śpimy.

Trzeci dzień
Solnisko Uyuni (3600 mnpm). Jest ogromne! To największa pustynia soli na świecie. Rozciąga się na obszarze ok 12000 km², grubość warstwy soli wedlug Alejandro waha się od 20cm do 3 m (według innych źródeł do 20, a nawet do 300 m…). Nareszcie gładka powierzchnia – nie trzęsie podczas jazdy! Zatrzymujemy się obok solnych cegieł. W tej części solniska zakazane jest wycinanie bloków soli, jesteśmy jednak w Boliwii, każdy robi, co chce, nikt nikogo nie kontroluje. Przemysł solny możliwy jest z drugiej strony, przy miasteczku Colchani, jedynie za pomocą metod tradycyjnych (ręcznie, nie maszyną!).
Następnie kierujemy się w stronę wyspy Inca Huasi porośniętej wielkimi kaktusami. Najwyższy z nich Cactu Milenario (niestety umarł w 2007 roku) ma 12 m, ze średnią wzrostu 3cm na rok! Po około 30 latach od śmierci kaktusa, jego wnętrze przekształca się w drewno (z którego zrobione są ławki i kosze na śmieci na wyspie!).
Docieramy w końcu na obrzeża Colchani, gdzie ludzie legalnie pracują przy wydobyciu soli. Tuż obok znajdują się „oczy solniska”, miejsce, w którym woda mieszcząca się pod solnskiem wydobywa się na powierzchnię. Stamtąd kierujemy się do miasta Uyuni, gdzie dla większości grupy podróż sie konczy. My wracamy do San Pedro po samochód! Najpierw jednak zbaczamy z drogi na cmentarz pociągów – zbiorowisko starych, zardzewialych lokomotyw parowych.

Uyuni – małe, szare i biedne miasteczko z typową ludnoscią. Czujemy się dziwnie, jesteśmy inni. Wieczorem wyruszamy z innym kierowca w podróż powrotna. Ok 22 docieramy do ostatniego schroniska (podobnego do pierwszego), szybka kolacja i do łózka ponieważ o 4h30 jedziemy dalej. Jest zimno. O 9 rano dnia następnego jesteśmy znów na granicy, gdzie czeka na nas bus do San Pedro.

W ciągu tych 3 dni widzieliśmy wiele wigoń – zwierzę z rodziny lamowatych, kilka lisów i całe mnóstwo ptaków, przejechaliśmy ok 1000 km.